کاربرد قیر در عایق کاری در ساختمان سازی

در صنعت ساختمان سازی، حفاظت از سازه در برابر نفوذ آب و رطوبت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. یکی از قدیمی‌ترین و در عین حال مؤثرترین روش‌های عایق کاری استفاده از قیر است. قیر به دلیل خاصیت ضدآب بودن، چسبندگی بالا، مقاومت در برابر حرارت و طول عمر زیاد، در عایق کاری بخش‌های مختلف ساختمان از جمله پشت بام، سرویس‌های بهداشتی، پی‌ها، دیوارهای حائل و کف استفاده می‌شود.

قیر از زمان‌های بسیار دور در تمدن‌های باستانی برای آب بندی و محافظت از سازه‌ها به کار می‌رفته است. امروزه نیز با پیشرفت فناوری تولید و اصلاح قیر، این ماده همچنان یکی از گزینه‌های اصلی در سیستم‌های عایق کاری ساختمانی محسوب می‌شود. در این مقاله به بررسی تخصصی ساختار قیر، انواع آن، نقش هر نوع قیر در عایق کاری ساختمان، مزایا و معایب استفاده از آن و معیارهای انتخاب قیر مناسب خواهیم پرداخت.

قیر چیست و چرا برای عایق کاری مناسب است

قیر ماده‌ای هیدروکربنی است که از تقطیر نفت خام یا به صورت طبیعی از معادن قیر به دست می‌آید. ترکیب اصلی قیر از دو بخش آسفالتن‌ها و مالتن‌ها تشکیل شده که نسبت این دو عامل تعیین کننده ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آن است. آسفالتن‌ها ساختار جامد و سخت قیر را تشکیل می‌دهند و مالتن‌ها باعث انعطاف پذیری و چسبندگی آن می‌شوند.

خاصیت اصلی قیر، ضدآب بودن آن است. ساختار مولکولی قیر به گونه‌ای است که در برابر نفوذ آب و بخار مقاوم است و در صورت استفاده صحیح می‌تواند لایه‌ای غیرقابل نفوذ ایجاد کند. همچنین قیر در برابر مواد قلیایی، بسیاری از اسیدها و تغییرات دمایی مقاومت قابل قبولی دارد.

قیر در زمان گرم شدن نرم و چسبناک می‌شود و در زمان سرد شدن حالت جامد و مقاوم پیدا می‌کند. این ویژگی دوگانه باعث شده در صنعت ساختمان سازی بتوان از آن به عنوان عایق دائمی و پایدار استفاده کرد.

انواع قیر مورد استفاده در عایق کاری ساختمان

در صنعت ساختمان سازی از چند نوع قیر با فرمولاسیون متفاوت استفاده می‌شود. هر نوع قیر ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارد.

قیر خالص نفتی: این نوع قیر مستقیماً از پالایش نفت خام به دست می‌آید و بسته به درجه نفوذ، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. برای عایق کاری معمولاً از قیر با نفوذ 60/70 یا 85/100 استفاده می‌شود. این نوع قیر پایه بسیاری از ترکیبات دیگر مانند قیر دمیده و قیر امولسیونی است.

قیر دمیده: قیر دمیده از دمیدن هوای داغ در قیر خالص در دمای بالا تولید می‌شود. این فرآیند باعث افزایش سختی و کاهش نفوذپذیری قیر می‌شود. قیر دمیده نسبت به قیر خالص در برابر حرارت و تغییر شکل مقاوم‌تر است و در عایق کاری پشت بام‌ها و سرویس‌ها کاربرد گسترده دارد.

قیر اکسیده: قیر اکسیده در اثر اکسیداسیون کنترل شده قیر خالص تولید می‌شود. این نوع قیر دارای پایداری حرارتی بالا و انعطاف‌پذیری مناسب است و معمولاً برای سطوحی استفاده می‌شود که در معرض تغییرات دمایی زیاد قرار دارند.

قیر امولسیونی: قیر امولسیونی یا قیر محلول نوعی قیر است که در آب معلق شده است. این نوع قیر به دلیل عدم نیاز به حرارت بالا در هنگام استفاده، ایمنی و صرفه اقتصادی بیشتری دارد. قیر امولسیونی برای زیرسازی، کف و محل‌هایی که تهویه مناسب وجود ندارد بسیار مفید است.

قیر طبیعی: در برخی مناطق از قیر طبیعی استخراج شده از معادن استفاده می‌شود. همچنینقیر طبیعی به دلیل درصد بالای مواد معدنی و پایداری زیاد، در ساخت عایق‌های قیری با دوام بالا به کار می‌رود.

روش‌های استفاده از قیر در عایق کاری ساختمان

قیر در عایق کاری به دو شکل اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد: قیر داغ و قیر سرد. انتخاب روش بستگی به نوع پروژه، شرایط محیطی و نوع سطح مورد عایق کاری دارد.

در روش قیر داغ، قیر در دمای حدود 150 تا 180 درجه سانتی‌گراد ذوب می‌شود و سپس با استفاده از برس یا جارو به صورت لایه‌ای بر روی سطح مورد نظر پخش می‌شود. در بسیاری از پروژه‌ها، از سیستم قیر و گونی استفاده می‌شود؛ در این روش یک لایه قیر گرم به همراه یک یا چند لایه گونی در هم تنیده می‌شوند تا پوششی چند لایه و مقاوم در برابر نفوذ آب تشکیل دهند. این سیستم سال‌هاست که در ایران برای عایق کاری پشت بام و سرویس‌های بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در روش قیر سرد یا امولسیونی، از محلول‌های آماده‌ای استفاده می‌شود که نیازی به گرم کردن ندارند. این نوع قیرها معمولاً برای محل‌هایی که حرارت بالا خطرناک یا دشوار است، مانند فضاهای بسته، مناسب‌اند. قیر سرد سریع‌تر اجرا می‌شود، بوی کمتری دارد و خطر آتش‌سوزی را به حداقل می‌رساند.

کاربردهای قیر در بخش‌های مختلف ساختمان

قیر در قسمت‌های مختلف ساختمان کاربرد دارد و هر بخش نیازمند نوع خاصی از قیر و روش اجرا است.

در پشت بام، از قیر دمیده یا ترکیب قیر و گونی برای جلوگیری از نفوذ باران و برف استفاده می‌شود. این لایه معمولاً به صورت چند لایه روی هم اجرا می‌شود تا هیچ منفذی برای عبور آب باقی نماند.

در کف و پی ساختمان، قیر به عنوان عایق زیرین به کار می‌رود تا از نفوذ رطوبت خاک به داخل سازه جلوگیری کند. لذا در این بخش معمولاً از قیر خالص یا امولسیونی استفاده می‌شود تا اتصال کامل بین بتن و قیر حاصل شود.

پس در دیوارهای حائل و زیرزمین‌ها، قیر باعث جلوگیری از نفوذ آب زیرزمینی می‌شود و از پوسیدگی و فرسایش دیوار جلوگیری می‌کند.

در سرویس‌های بهداشتی و آشپزخانه‌ها نیز از قیر برای جلوگیری از نفوذ آب و بخار به دیوارها و کف استفاده می‌شود.

مزایای استفاده از قیر در عایق کاری

استفاده از قیر در عایق کاری ساختمان مزایای متعددی دارد که باعث شده این ماده با وجود پیدایش محصولات جدیدتر همچنان پرکاربرد باشد.

اولین مزیت قیر، ضدآب بودن کامل آن است. هیچ ماده‌ای به اندازه قیر توانایی ایجاد یک لایه غیرقابل نفوذ در برابر آب را ندارد. دومین مزیت، چسبندگی زیاد است. قیر می‌تواند به انواع سطوح از جمله بتن، فلز، چوب و آجر بچسبد و یک پوشش یکنواخت ایجاد کند.

از دیگر ویژگی‌های مثبت آن، دوام بالا و مقاومت در برابر حرارت و تغییرات دمایی است. قیر در برابر تابش آفتاب و بارندگی‌های متوالی عملکرد پایداری دارد. همچنین نسبت به مواد دیگر، هزینه کمتری دارد و در دسترس‌تر است.

معایب و محدودیت‌ها

با وجود مزایای زیاد، استفاده از قیر در عایق کاری بدون چالش نیست. قیر در دمای بالا روان می‌شود و در دمای پایین ممکن است ترک بخورد، بنابراین اجرای صحیح و نگهداری اصولی آن ضروری است.

در روش قیر داغ، خطر آتش‌سوزی، بوی نامطبوع و نیاز به حرارت بالا از معایب آن است. در حالی که در قیر سرد این مشکلات تا حد زیادی رفع شده، اما ممکن است دوام کمتری نسبت به قیر داغ داشته باشد.

از نظر زیست محیطی نیز، ترکیبات فرّار قیر ممکن است در صورت اجرای نادرست، آلودگی ایجاد کند. به همین دلیل، امروزه استفاده از قیرهای اصلاح‌شده پلیمری و امولسیونی سازگار با محیط زیست در حال گسترش است.

نوآوری‌های جدید در عایق کاری قیری

با پیشرفت فناوری‌های نوین، امروزه قیرهای اصلاح‌شده پلیمری، قیرهای پایه آب و ترکیبات نانو در تولید عایق‌های قیری استفاده می‌شوند. این محصولات جدید با افزایش انعطاف پذیری، مقاومت در برابر اشعه UV و کاهش اثرات زیست محیطی، جایگزین قیرهای سنتی در بسیاری از پروژه‌های مدرن شده‌اند.

قیرهای پلیمری (PMB) با افزودن پلیمرهایی مانند SBS یا APP به قیر تولید می‌شوند که باعث افزایش مقاومت در برابر ترک خوردگی، تابش خورشید و عمر طولانی‌تر می‌گردد. این نوع قیرها در پروژه‌های ساختمانی بزرگ و مناطق با شرایط آب و هوایی شدید بسیار مورد توجه هستند.

جمع بندی

قیر یکی از مؤثرترین مواد برای عایق کاری ساختمان‌ها است که به دلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی منحصربه‌فرد خود، از گذشته تا امروز جایگاه خود را در صنعت ساختمان سازی حفظ کرده است. انتخاب نوع مناسب قیر و اجرای صحیح آن می‌تواند عمر مفید سازه را به شکل چشمگیری افزایش دهد و از هزینه‌های تعمیر و نگهداری در آینده بکاهد.

شرکت عایق کاران سیمین زرینه

شرکت عایق کاران سیمین زرینه یکی از تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان معتبر انواع قیر صنعتی، دمیده، امولسیونی و پلیمری است. این شرکت با بهره‌گیری از فناوری روز دنیا و کنترل کیفی دقیق، محصولات خود را برای استفاده در صنایع عایق کاری، راه سازی و رنگ سازی عرضه می‌کند. قیرهای تولیدی این مجموعه دارای پایداری حرارتی بالا، خلوص مناسب و چسبندگی عالی هستند و انتخابی مطمئن برای پروژه‌های ساختمانی به شمار می‌روند.